Je kind leren omgaan met stress en emoties

HELP EERST JEZELF EN DAARNA PAS DE ANDER!

Vliegen

Als je gaat vliegen krijg je voor het vliegtuig opstijgt instructie over het vastmaken van de stoelriemen, over het gebruik van de zuurstofmaskers die verschijnen als de luchtdruk in de cabine wegvalt en hoe je het zwemvest moet gebruiken als het vliegtuig onverhoopt op het water terecht komt. Hierna wordt er benadrukt dat volwassenen die met (jonge) kinderen reizen, in een noodsituatie eerst hun eigen masker moeten omdoen, voordat ze degene gaan helpen die van hen afhankelijk is. Dus als je als ouder of volwassene met kinderen vliegt, doe je eerst zelf je eigen zuurstofmasker voor en daarna pas help je je kinderen. Als het gaat om emoties en hoe je daar mee omgaat is het net zo. Leer of kijk als volwassene eerst naar je eigen manier van reageren op emotionele en stressvolle situaties, zo kun je ook je kind makkelijker begeleiden.
Voor mij is het van wezenlijk belang om met emoties en stress om te leren gaan en evenwichtig(er) in het leven te kunnen staan. Zeker in een wereld waarin de emoties vaak hoog oplopen. Als kind ben je afhankelijk van je ouders/opvoeders en daarom kunnen ouders het beste eerst zelf in hun eigen emotionele rugzak kijken. Want hoe kun je je kind begeleiden als je zelf in de emotie schiet, bang wordt of in paniek raakt? Help eerst jezelf en daarna de ander.

Emoties in het dagelijks leven

We weten allemaal wel hoe moeilijk het is om met kinderverdriet en kindertranen om te gaan. De aller moeilijkste momenten voor een ouder zijn als je kind ongelukkig is, als je kind pijn heeft, als je kind verdriet heeft, als je kind boos is of als je kind ziek is, noem het maar op. We willen allemaal dat onze kinderen gelukkig zijn, maar altijd gelukkig te ‘moeten’ zijn lijkt mij een utopie. We maken regelmatig verdrietige of stressvolle dingen mee en dan heb ik het in eerste instantie over dagelijkse dingen zoals een knie schaven of een glas melk dat omvalt. Erger wordt het als een huisdier dood gaat en nog erger als papa of mama of een kind zelf ernstig ziek wordt en sterft. En wat te doen met alle ellende die we via internet, de tv en sociale media op ons afkrijgen? De tijd van Corona gaf veel angst, verdriet en boosheid en daarna volgde alle ellende rondom de oorlog in Oekraïne. Dan is er de klimaatcrisis en alle crisissen die er momenteel zijn. Hoe gaan we hiermee om en hoe leren we dat aan onze kinderen?

Emotionele verbinding tussen ouder en kind

Een kind neemt niet alleen het gedrag van een ouder over in het dagelijks leven. Het kind staat, vanaf het eerste moment van de conceptie, in verbinding met de moeder. Hierdoor staat het ook in verbinding met moeders reactie op de buitenwereld. Al onze waarnemingen en reacties worden vanaf dag 1 van ons bestaan opgeslagen en meegenomen in de verdere ontwikkeling van het lichaam en van het brein.
Dit is nog niet alles, want via het zaadje en het eitje krijgen we ook nog eens de herinneringen van onze ouders en voorouders mee. Nou, daar ben je dan mooi klaar mee, of anders gezegd: dan ben je mooi in de aap gelogeerd.

In mijn ervaring is het dan ook belangrijk om met de ouders te werken als ze met hun kind bij mij komen. Vaak is dat mama die ook in veel gevallen met een kind meekomt. Je ziet dan dat het gedrag van een kind verandert als mama’s emotionele patroon geklaard is. Bij het klaren van emotionele patronen d.m.v. het Emotioneel Kompas, (mijn standaard manier van werken), maak ik altijd gebruik van leeftijdsherinnering. Dat betekent dat er gekeken wordt of er op een bepaalde leeftijd iets gebeurd is wat meespeelt in de respons en het gedrag van nu. (Meer over leeftijdsherinnering volgt in een volgende blog.)

Kinderen ervaren emoties anders dan volwassenen

De ervaringswereld en de belevingswereld van kinderen is anders dan bij volwassenen. Een jonge baby voelt, ruikt, proeft, hoort, ervaart en is emotie. Een baby weet wie mama is, ze kennen de geur, ze kennen de stem, ze voelen het, ze weten het.
Baby’s en jonge kinderen lachen met hun hele lijfje, zij zijn de emotie zelf. We worden geraakt en zijn blij als een peuter lacht en vrolijk is en we worden nog meer geraakt als een baby, peuter, kind huilt en verdriet heeft.

Kinderen kunnen ook heel snel na een heftige emotie van verdriet of boosheid weer vrolijk zijn. Eerst lijkt het alsof de wereld vergaat en dan is dat ook zo weer over. Volwassenen denken dan vaak: “oh ze zijn het alweer vergeten”. Nou dat is dus niet zo, ze hebben alleen een kortere spanne. Eén van de redenen is dat ze simpelweg nog minder emotionele bagage hebben dan een volwassene: ze kunnen makkelijker ‘afgeleid’ worden, omdat er minder gedacht wordt. Ook kunnen ze al heel jong heel erg blijven ‘hangen’ in een emotie, ze maken zich zorgen en piekeren over van alles en nog wat. Ze kunnen ook uit loyaliteit hun eigen verdriet inhouden, omdat ze weten dat het mama of papa verdriet doet.

Vertel je kinderen ook hoe jij je voelt, wees eerlijk. Het is zeker niet de bedoeling ze te belasten met jouw angst en jouw zorgen maar het is wel de bedoeling om ze te leren dat jij je ook angstig of verdrietig kunt voelen en dat het ok is samen te huilen als je je verdrietig voelt.

Beide hersenhelften hebben een eigen taal.

Bij emotionele situaties is het belangrijk je te verbinden met de emotie, dit doe je door eerst de emotie er te laten zijn, gebruik de taal van de emotie. Afstemmen en verbinding met het rechterbrein is als eerste belangrijk in emotionele en stressvolle situaties. Dit geldt voor kinderen en volwassenen!

Je kunt kinderen helpen hun brein te ontwikkelen, waardoor ze steviger en evenwichtiger in het leven kunnen staan.

Eerste hulp bij sterke emoties (geldt ook voor volwassenen)

Bij een sterke emotionele reactie van je kind kun je verbinding met hem/haar maken door middel van:

• Nabijheid en interesse, een aanraking, een klank, een geur, een kleur
• Er zijn en verbinding maken, vasthouden en uit laten huilen
• Een glas water laten drinken en door laten ademen
• Laten praten, als daar behoefte aan is. Pas als er rust is vragen gaan stellen.
• Maak eerst statements voor je begint met vragen te stellen. Bijvoorbeeld: “Oh wat naar” of “hoe erg”, of “wat verdrietig”; erken de pijn.
• Gebruik een vraagstelling die aansluit bij het rechterbrein en de emotie: “heb je ergens pijn”, of “hoe voelt dat voor je?” “Waarom” en “wat”-vragen zijn detail gericht op het linkerbrein, en kunnen pas later beantwoord worden.

Daarnaast is het ook belangrijk meer te weten over het ontstaan van emoties. Want soms kunnen we op de raarste momenten overvallen worden door emoties. Hierin spelen onze zintuigen en onze herinneringen een hele belangrijke rol. (Meer hierover in een volgende blog.)